„Gambit Królowej” o szachach, jakich nie znamy. Recenzja serialu Netflixa

Kontynuując przygodę z subskrypcją Netflixa, nie mogłem nie sięgnąć po ten serial. „Gambit Królowej” z 2020 r. to interesująca adaptacja prozy. Podjęli się jej Scott Frank i Allan Scott (ciekawa zbieżność nazwiska i imienia tych twórców) a spróbowano przenieść na ekran dzieło Waltera Tevisa. Co z tego wyszło? No, nie powiem, piękne dzieło.

• Historia to opowieść o osamotnionej sierocie, która odnajduje swój talent w grze w szachy.
• Towarzyszymy Beth przez lata jej dorastania, najpierw w dziwnej rodzinie, zaraz po adopcji. Potem przez kolejne lata 50 i 60 XX wieku, kiedy rozwija swój talent i sięga po kolejne tytuły zmagając się z jednocześnie z życiem.
• Widzę trzy elementy, które stanowią o sile tego obrazu, który gorąco polecam.

Odrobina fabuły

Książka Tevisa to historia, którą dość wiernie przeniesiono na ekran. Bohaterką jest młodziutka Beth Harmon. Osierocona przez los dziewczynka trafia w wieku 8 lat do sierocińca w USA. Jak się okazuje, nie jest dziewczynką, jak każda inna. Ma duży talent do matematyki a co za tym idzie, do gry w szachy. W pierwszym odcinku w młodą Beth wcielają się Isla Johnston i Annabeth Kelly (jedna w młodą dziewczynkę a druga w nastolatkę). Dopiero w kolejnych odcinkach ustępują miejsca prawdziwej gwieździe tego przedstawienia, 24-letniej Anyi Taylor-Joy. Nie będę ukrywał, że aktorka o argentyńsko-brytyjskich korzeniach potrafiła bardzo pięknie zagrać protagonistkę tego serialu. O aktorach jednak za chwilkę. Beth nie jest w dobrej sytuacji. W katolickim sierocińcu nie łatwo o adopcję. Preferowane są młodsze dzieci. Wiele miesięcy dzieciństwa spędza więc Beth wśród edukowanych dziewcząt. Ma swoje problemy, a jednym z nich jest lek, którym faszerowane są dziewczynki. Niby dla ich uspokojenia, ale nie taki daje to efekt. W przypadku Beth po prostu pojawia się nałogowe korzystanie z tego specyfiku. Do tego stopnia, że uzależnienie popycha ją do złamania zasad ośrodka.

Towarzyszymy Beth przez lata jej dorastania, najpierw w dziwnej rodzinie, zaraz po adopcji. Potem przez kolejne lata 50 i 60 XX w. W tych realiach powojennej Ameryki osadzono historię naszej bohaterki.

Mała szukając zajęcia zaczyna grywać w szachy ze starszym panem, który pracuje jako woźny w sierocińcu. Zażyłość przy szachownicy przeradza się w naukę gry, która kończy się odkryciem wspomnianego talentu dziewczynki. Beth jest po prostu doskonała w szachy. Pokonuje swojego nauczyciela, jego mentora z klubu szachowego i po prostu… Jest w szachy genialna. Towarzyszymy Beth przez lata jej dorastania, najpierw w dziwnej rodzinie, zaraz po adopcji. Potem przez kolejne lata 50 i 60 XX w. W tych realiach powojennej Ameryki osadzono historię naszej bohaterki. Przez szereg turniejów genialna dziewczyna i w końcu kobieta dochodzi na szczyt królewskiej rywalizacji. Od stanowych potyczek w szkołach, przez wielki turniej o mistrzostwo USA, po w końcu rywalizację z największym ówczesnym mistrzem, Rosjaninem Borgowem (w tej roli nie kto inny, jak polski aktor Marcin Dorociński).

Gdzie leży siłą tego serialu?

O mocy tego obrazu stanowią chyba trzy elementy. W mojej ocenie pierwszym jest dobra gra aktorska. Zarówno Taylor-Joy, jak i większość towarzyszących jej aktorów to na serio bardzo dobra i precyzyjnie dobrana kadra. Aktorzy są świetni w tym co robią i jak. Numer dwa, to tempo. Tylko w kilku odcinkach uznam, że sceny się dłużą, poza tym „Gambit” ogląda się ciekawie, z werwą wręcz. I w końcu po trzecie – muzyka. Dobrze dobrano w tym obrazie niemal wszystkie ścieżki z okresu lat 50 i 60. Muzyka dynamizuje tę opowieść i nadaje jej wyrafinowanego, perfekcyjnego charakteru. Najbardziej jednak przyciąga uwagę filmowa historia Beth. Nie jest to bowiem opowieść o grze w szachy, a pewna piękna parabola. Głównym motywem tej opowieści jest radzenie sobie z normalnymi wyzwaniami życia – w tym z wyzwaniami dojrzewania kobiety – i posiadaniem nieokiełznanego talentu. To nie jest życie każdej, zwykłej nastolatki, czy dziewczynki. Beth to nie tylko sierota – co za tym idzie osoba pozbawiona poprawnych wzorców ról kobiety i mężczyzny – to także genialne dziecko, które samo musiało okiełznać swój talent… i do pewnego momentu historii widz nie wie, czy jej się to do końca udaje.

Piękne kadry i 18 lat czekania

Nie można też przejść obojętnie obok tego obrazu, jako plastycznego dzieła. „Gambit” to piękne stylizacje lat 50 i 60. Są tu doskonale dobrane kostiumy, zwłaszcza kobiece. Realia Stanów Zjednoczonych, w których pojawiają się odpowiednie samochody, samoloty, moda i styl życia amerykańskiego przedmieścia. Odpowiedzialni za takie detale odstawili kawał dobrej roboty. Po prostu ten serial krzyczy Marilyn Monroe.

„Gambit Królowej” to nazwa zagrania szachowego, które jest bardzo ryzykowne. Przez samo pojęcie Gambitu rozumie się poświęcenie jednej z figur (lub pinka), by zyskać taktyczną przewagę.

Serial powstawał w 2019 r. Pierwotnie opowieść miała być zamknięta w 6 odcinkach. Nie udało się i pisarze pokusili się o 7. Wartym jest odnotowania fakt, że Scott od 1992 roku bardzo ciał podjąć próbę przełożenia książki Tevisa na dzieło filmowe. Udało się po 18 latach, to pokazuje skalę uporu, jaką Allan Scott w sobie ma. Gratulacje.

Podsumowanie i rekomendacja

„Gambit Królowej” to nazwa zagrania szachowego, które jest bardzo ryzykowne. Przez samo pojęcie Gambitu rozumie się poświęcenie jednej z figur (lub pinka), by zyskać taktyczną przewagę. Królowa (lub inaczej biskup) to najpotężniejsza figura, jaką posiada każdy gracz na początku swojej partii. Jej znaczenie dla strategicznych możliwości jest bardzo duże. Tytuł serialu nawiązuje więc pośrednio do takiego zagrania, jednocześnie stawiając w miejscu owej królowej samą Beth. Czy jej zagranie się uda w życiu? To przecież jest inne, bardziej skomplikowane, niż rozgrywka na przestrzeni 8 na 8. Polecam Gambit. to świetny serial.